Ακόμη πιο επικίνδυνη από τον ιό Εμπολα είναι η υστερία που συνοδεύει τη φημολογία και την παραπληροφόρηση. Τα σενάρια ταχύτατης εξάπλωσης και τις ανιστόρητες αναλογίες με την πανώλη του Μεσαίωνα διαψεύδουν, όμως, όλοι οι ειδικοί.
– Πώς μεταδίδεται ο Εμπολα;
– Ο ιός μεταδίδεται μόνο από την επαφή με σωματικά υγρά (σίελος, σπέρμα, ιδρώτας, αίμα κ.λπ.) μολυσμένου ατόμου που εμφανίζει συμπτώματα, τα οποία είναι υψηλός πυρετός, διάρροια, εμετός, πονοκέφαλος, μυαλγίες, αδυναμία, στηθάγχη και ανεξήγητη αιμορραγία. Η περίοδος επώασης είναι από δύο μέχρι και 21 ημέρες.
– Οι επιβάτες πτήσεων αεροσκαφών κινδυνεύουν αν συνταξιδέψουν με ασθενή;
– Αν επιβάτης πτήσης από τη Δ. Αφρική βρεθεί να έχει πυρετό, αποκλείεται από την πτήση. Ο Τεξανός ασθενής ταξίδεψε από τη Λιβερία στο Τέξας προτού διαγνωσθεί. Το γεγονός ότι τα συμπτώματα δεν είχαν εμφανισθεί σημαίνει ότι οι συνεπιβάτες του δεν κινδυνεύουν.
– Μπορεί η ασθένεια να μεταδοθεί από φτάρνισμα;
– Ο Εμπολα δεν μεταδίδεται μέσω του αέρα, όπως η γρίπη και η ανεμοβλογιά. Η νόσος μπορεί, όμως, θεωρητικά να μεταδοθεί αν ασθενής βήξει και εξαπολύσει υγρά σε υγιές άτομο. Ο Εμπολα μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω χειραψίας, αν ο ασθενής δεν έχει πλύνει καλά τα χέρια του, καθώς σε αυτά μπορεί να βρίσκονται ίχνη σωματικών υγρών.
– Πώς μπορεί κανείς να προστατεύσει τον εαυτό του από τον Εμπολα;
– Η χλωρίνη, τα απολυμαντικά μαντίλια χειρός, τα βακτηριοκτόνα σαπούνια και απορρυπαντικά είναι ικανά να σκοτώσουν τον ιό Εμπολα. Ο ιός απειλεί κατά προτεραιότητα τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους όσων μοιράζονται την κατοικία τους με ασθενή. Οι ιατρικές υπηρεσίες προειδοποιούν όσους έρχονται σε επαφή με ασθενείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα σωματικά τους υγρά και να φορούν πάντα προστατευτικά ρούχα.
– Είναι ιάσιμος ο Εμπολα;
– Παρά την ιδιαίτερα μεγάλη θνησιμότητα που παρουσιάζουν οι προσβεβλημένοι από Εμπολα στη Δυτική Αφρική, ο ιός είναι ιάσιμος. Μέρος του προβλήματος με την αντιμετώπισή του αφορά τις ελλείψεις των υγειονομικών υποδομών σε Λιβερία, Σιέρα Λεόνε και Γουινέα. Η έλλειψη ιατρών και ο ελλιπής εξοπλισμός των νοσοκομείων ευνόησαν την εξάπλωση του ιού στις χώρες αυτές. Παρά την απουσία συγκεκριμένου εμβολίου ή αντι-ιικού φαρμάκου, η αποτελεσματική απομόνωση, η στενή παρακολούθηση των ασθενών και η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων τους αποδείχθηκαν κάποιες φορές σωτήριες.
– Οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες ευνοούν την εξάπλωση;
– Οι συστάσεις για αποφυγή της ανθρώπινης επαφής πλήττουν τις κοινωνικές σχέσεις και συνήθειες στις κοινωνίες της Δ. Αφρικής. Η αγκαλιά είναι κοινώς αποδεκτή μορφή χαιρετισμού, αλλά και θρησκευτικών τελετών σε Λιβερία και Σιέρα Λεόνε. Η ταφή των νεκρών σε όλη την περιοχή προϋποθέτει την πλύση της σορού και το ξύρισμα της κεφαλής της, από μέλη της οικογένειας, ενισχύοντας τον κίνδυνο μετάδοσης.
– Σε τι οφείλεται το κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει τους ασθενείς και όσους επιβιώνουν από τον Εμπολα;
– Ασθενείς, επιζήσαντες, αλλά και υγειονομικό προσωπικό στιγματίζονται κι αντιμετωπίζονται με καχυποψία από τις τοπικές κοινωνίες. Σε προηγούμενες επιδημίες, η επάνοδος στα σπίτια τους δεν επιτρεπόταν σε ορισμένους επιβιώσαντες, άλλοι αδυνατούσαν να βρουν δουλειά ή εγκαταλείφθηκαν από τους συζύγους τους. Στην επιδημία Εμπολα, που έπληξε την Ουγκάντα το 2000-01, σπίτια και υπάρχοντα ασθενών πυρπολήθηκαν. Ασθενής του Εμπολα, που επέζησε στην Γκαμπόν το 1996, διηγήθηκε πως οι συγχωριανοί του αρνούνταν να τον ακουμπήσουν, δεν του γυρνούσαν ποτέ την πλάτη, πως τα ταξί δεν σταματούσαν ποτέ για αυτόν και πως οι αστυνομικοί δεν τον σταματούσαν ποτέ στα μπλόκα, φοβούμενοι το άγγιγμά του.